DUALIZM ŚWIATA - MALARSTWO KAZIMIERZA KOTLIŃSKIEGO

Przekazujemy Państwu album zapraszający do artystycznych i intelektualnych rozważań na temat twórczości malarskiej znanego puławskiego artysty Kazimierza Kotlińskiego. Publikacja ta powstała jako uzupełnienie wystawy otwartej 30 listopada 2018 r. w Pałacu Czartoryskich, siedzibie IUNG-PIB i Muzeum Nauk Rolniczych w Puławach.
Kazimierz Kotliński, zasłużony dla Puław artysta, pedagog i animator życia kulturalnego w naszym mieście, udostępnił Instytutowi na długoterminową ekspozycję swoje prace.

Album jest przewodnikiem po wystawie ułatwiającym poruszanie się po ekspozycji. Publikacja ta w szerokim kontekście uwzględnia twórczość Kazimierza Kotlińskiego. Erudycja twórcy, poprzez malarską narrację, wprowadza odbiorcę w świat imaginacji, a przez dialogi historyczne i filozoficzne pogłębia postrzeganie świata, np. odniesienie do kwestii najbardziej rozpowszechnionego w myśleniu ogólnoludzkim poglądu filozoficznego jakim jest dualizm. Tej koncepcji filozoficznej, która wywodzi się z czasów Platona i zakłada współistnienie dwóch przeciwstawnych oraz uzupełniających się bytów, np. materii i ducha, dobra i zła, artysta poświęca swoje malarskie interpretacje. Tytuł zarówno wystawy, jak i niniejszej publikacji próbuje oddać charakter prac artysty, chociaż nie sposób werbalnie wyrazić klimatu tego malarstwa.
W swoich koncepcjach postrzegania świata artysta odnosi się miedzy innymi do filozoficznego pojmowania bytu na sposób dualny. Pierwsi filozofowie wymieniali elementy, z jakich jest zbudowany byt i opisywali jego konstrukcję. Cała nasza kultura, tak na prawdę, opiera się na postrzeganiu bytu na sposób dualny. Dualizm zawsze utożsamiany jest z jawnym lub ukrytym antagonizmem. Zgłębiając filozoficzne dociekania artysty, dostrzegamy ową odwieczną walkę ludzkich postaw i namiętności. Widzimy jak obok siebie współegzystuje: tak i nie, mężczyzna i kobieta, rozum i uczucie, prawda i miłość, duch i materia, a także pełen emocji układ – dobro i zło.
W swoim bogatym i spełnionym życiu Kazimierz Kotliński poddaje humanistycznym dociekaniom swoją twórczość zarówno malarską, jak i literacką.

Początki aktywności malarskiej tego artysty sięgają lat 60. XX w., czyli okresu krakowskiego. Wówczas kształtowała się osobowość artystyczna Kazimierza Kotlińskiego realizującego młodzieńcze pasje pod okiem znanego i cenionego malarza, witrażysty Adama Bunscha. W tym okresie powstają pierwsze pejzaże, kwiaty i portrety budzące duże zainteresowanie odbiorców (czym można tłumaczyć brak na tej wystawie prac z tego czasu). Historyk sztuki Wojciech Kuba zauważa, że Kazimierz Kotliński próbuje łączyć technikę ze sztuką, a tradycję ze współczesnością. Sztuka ma nadawać technice wymiar humanistyczny. Te zależności artysta przedstawił w pracach: „Z książęcej perspektywy” czy „Sympozjum w dwu ujęciach”.
Na ekspozycji prezentujemy przegląd wieloletnich dokonań twórcy, począwszy od lat 80. XX w., aż do chwili obecnej, czyli początku XXI w. Obrazy z wcześniejszego okresu twórczości malarskiej artysty znacznie różnią się od prezentowanych obecnie. Tematyka i kolorystyka pierwszych prac, z ich niepowtarzalnym romantyzmem i tajemniczością, przywołuje utwory romantyków. Prace z późniejszego okresu są już jakby bardziej stonowane, pełne melancholii i refleksji nad ludzkimi postawami, przemijaniem i wartościami, np. „Miara wartości” czy „Przepona, przed i za nami”.
Kolejnym etapem w rozwoju artystycznym Kazimierza Kotlińskiego jest przełom lat 80. i 90. XX w., w którym na twórczą wrażliwość artysty oddziałują zmiany ustrojowe. Jego niepokój wywołany gwałtownie zmieniającą się rzeczywistością znajduje odniesienie w malarstwie o charakterze reminiscencji historycznych, tj. „Polonia” i „Rekwizyty z Ogończykiem”.
Twórczość Kazimierza Kotlińskiego nierozerwalnie związana jest z Puławami i bogatą historią tego miasta. W swoich obrazach nawiązuje on do okresu rozkwitu Puław książąt Czartoryskich, z dziedzictwem których się utożsamia. Apoteozą tych czasów jest postać Izabeli ks. Czartoryskiej, która przyszłym pokoleniom pozostawiła ogromną spuściznę kulturalną. Znajduje to wyraz w takich dziełach, jak: „Klucz do Świątyni”, „Sybillińska zaduma” oraz w wielu innych, w które wkomponowany jest wizerunek Świątyni Sybilli.
Apologia przeszłości znajduje natomiast odniesienie w realnym aspekcie uprzemysłowionego miasta, którego symbolem są Zakłady Azotowe przedstawione na obrazach „Z książęcej perspektywy” czy „Sympozjum w dwu ujęciach”.
W swojej twórczości Kazimierz Kotliński, poszukując wartości ponadczasowych, odwołuje się także do wątków biblijnych. Dla niego Biblia jest zarówno świętą księgą judaizmu, jak i chrześcijaństwa, a zarazem jednym z głównych źródeł kultury europejskiej. Autor w swoich obrazach traktuje księgę jako niewyczerpalne źródło symboli, gatunków, motywów oraz wątków fabularnych. Czerpie z niej zarówno wzorce osobowe, jak i filozofię życia, która pozostaje aktualna do dziś. Biblia jest nie tylko pasjonującą opowieścią, ale przede wszystkim wielkim autorytetem moralnym, który zainspirował puławskiego artystę do namalowania takich obrazów, jak: „Wcielenia Rebeki”, „Pod górę – Największa ofiara” czy „Menora i roratka”.
Istotnym elementem w twórczości Kazimierza Kotlińskiego są wątki mitologiczne, które przenikają się z tematyką biblijną i motywami religijnymi w takich obrazach, jak: „Nadsłuchiwanie życia” czy „Gaja i Anubis”.

Prace artysty dowodzą, że jego styl malarski ciągle ewoluuje, począwszy od klasycznych inspiracji malarstwem kolorystów, przez postsecesyjny symbolizm, aż do wyrażania świata językiem abstrakcji.
Przykładem nowej stylistyki w malarstwie Kazimierza Kotlińskiego jest cykl kompozycji abstrakcyjnych z efektem optycznym nakładających się na siebie figur geometrycznych: kwadratów, prostokątów i kół w różnej konfiguracji, np. w obrazach: „Forma i przestrzeń”, „Zamieszanie inspiracji” czy „Jedność wielości”.
Wszystkie prace artysty łączy duża kultura plastyczna. Pełne ekspresji obrazy zachęcają nie tylko do refleksji, ale także do romantycznych uniesień. Przede wszystkim ukazują one bogatą osobowość ich twórcy.
W malarstwie Kazimierza Kotlińskiego zachwyca wrodzona, niebywała wrażliwość na kolor. Artysta z zadziwiającą lekkością tworzy barwne, a zarazem stonowane zestawienia kolorystyczne nawiązujące do barw nieba i ziemi, wody i przyrody ożywionej. Wszystko to sprawia, że mamy sposobność zetknięcia się z niepowtarzalną sztuką, której narracja i stylistyka wyróżniają twórczość malarską Kazimierza Kotlińskiego.