KONSERWUJĄCA UPRAWA ROLI - TENDENCJE ROZWOJU I ZNACZENIE WE WSPÓŁCZESNYM ROLNICTWIE (NR 59)

Uprawa roli jest najstarszym elementem agrotechniki roślin uprawnych. Wraz z pojawieniem się narzędzia uprawowego, jakim był pług, następowało ciągłe jego doskonalenie. Jednakże taki sposób przygotowania pola pod zasiew (płużna uprawa roli z odwracaniem skiby) jest najbardziej energochłonnym, a przez to i kosztownym elementem w produkcji roślinnej. Szacuje się, że uprawa roli pochłania, w zależności od gatunku uprawianej rośliny i warunków siedliskowych, od 30 do 60% całego nakładu paliwa zużywanego na produkcję, a jej udział w nakładach pracy waha się od 20 do 40%. W całkowitych, skumulowanych nakładach energetycznych ponoszonych na produkcję roślinną, gdzie uwzględnia się nawozy, środki ochrony roślin, robociznę, zużycie sprzętu itp., udział uprawy roli wynosi ok. 10–15% (Kuś 2007). Dodatkowo z uwagi na narastający w ostatnich latach w skali światowej deficyt energii oraz systematyczny wzrost cen podstawowych jej nośników w powiązaniu z względami ochrony środowiska przyrodniczego praktyka rolnicza ciągle poszukuje różnych sposobów modyfikacji uprawy roli i ograniczenia nakładów. System uprawy płużnej stosowany od wielu dziesięcioleci, choć krytykowany z uwagi na znaczne koszty i dużą pracochłonność, nadal dominuje w rolnictwie naszego kraju. Należy przy tym zaznaczyć, że współczesne rolnictwo dysponuje już odpowiednimi środkami produkcji (nawozy mineralne, środki ochrony roślin, w tym herbicydy), które mogą w znaczny sposób kompensować wpływ uproszczeń uprawowych na plonowanie roślin, a dzięki postępowi w technice rolniczej (dostępność maszyn i narzędzi umożliwiających precyzyjne umieszczenie nasion w glebie) zmniejsza się wpływ uprawy roli na plonowanie roślin. W związku z tym w wielu krajach Europy Zachodniej, a także w Polsce znacznie wzrosło zainteresowanie uproszczeniami w uprawie roli, które dość powszechnie stosuje się już od wielu lat między innymi w USA i Kanadzie. Uzyskane dotychczas wyniki badań krajowych i zagranicznych wskazują jednoznacznie na duże możliwości stosowania uproszczeń uprawowych praktycznie pod każdą ważniejszą z gospodarczego punktu widzenia roślinę uprawną, w tym pszenicę, kukurydzę, burak cukrowy i rzepak. Celem niniejszego opracowania jest przegląd stanu wiedzy nad produkcyjno-ekonomicznymi, energetycznymi, organizacyjnymi oraz przyrodniczymi i środowiskowymi konsekwencjami stosowania różnych technik uprawy roli (uprawy płużnej, uprawy bezorkowej, uprawy zerowej i uprawy pasowej) wraz z oceną możliwości wdrożenia do szerokiej praktyki rolniczej nowych rozwiązań technicznych i technologicznych sprzyjających ochronie gleby oraz uzyskiwaniu ekonomicznie uzasadnionych plonów roślin przy jednoczesnym zachowaniu walorów ekologicznych cennych przyrodniczo obszarów krajobrazowych.

SPIS TREŚCI