
Podaj swój adres e-mail, jeżeli chcesz otrzymywać informacje o nowościach i promocjach.


Metody oceny prac scaleniowych





Opis
Scalenie gruntów w Polsce prowadzono już podczas zaborów i przez okres ponad stuletni prowadzone są do chwili obecnej. Ówczesne postępowanie scaleniowe w Polsce, metodycznie i organizacyjnie, w pełni odpowiadało standardom europejskim, w dość szerokim zakresie merytorycznym, zbliżonym do szerokiego urządzania obszaru wiejskiego.
Po II wojnie światowej zubożono znacznie zakres prac scaleniowych. Uchwalone przez Sejm ustawy o scalaniu i wymianie gruntów z dnia 24 stycznia 1968 r. a szczególnie z dnia 26 marca 1982 r., która obowiązuje do dziś, miały na celu tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie dla intensyfikacji i wzrostu produkcji. Zgodnie z zapisem tych ustaw oraz terminologią scalenia stanowią zespół działań projektowych i technicznych, których celem jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, racjonalne kształtowanie rozłogu gruntów, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu. Sprowadzały się ko klasycznego scalania gruntów.
Tempo prac scaleniowo-wymiennych w okresie powojennym również było duże (po ok. 300 tys. ha rocznie), systematycznie spadało: do 30–50 tys. ha w latach 1982–1995 i 10–15 tys. ha rocznie po 1995 roku. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej tempo prac scaleniowych nie uległo zmianie, nie przekracza 15 tys. ha rocznie.
W obecnych uwarunkowaniach ekonomicznych naszego kraju prowadzenie scaleń gruntów jest pilną koniecznością. Wynika to z konieczności uzyskania niskich kosztów jednostkowych produkcji oraz pełnej, ciągłej kontroli nad procesem produkcyjnym.
Mimo ponad 100-letnich tradycji realizacji prac scaleniowych w Polsce nie dopracowano się metod powszechnie stosowanych przy ocenie ichrealizacji. Powszechnie stosowana w tym postępowaniu jest subiektywna ocena uczestników postępowania, którą można ocenić, jako społeczną. Uczestnicy postępowania scaleniowego zgadzają się bądź nie na propozycje przedstawione w projekcie bez pogłębonej oceny. Jedyną oceną każdego projektu są dwa skorelowane ze sobą kryteria: średnia powierzchna działek na obszarze scalanym przed i po scaleniu oraz ich średnia liczba w gospodarstwie. Natomiast rolnicy oczekują od tego procesu wzrostu dochodów rolniczych, a finansujący ten proces, głównie Unia Europejska oczekuje możliwie najkrótszego okresu zwrotu poniesionych kosztów. Na dwa ostatnie typania Polska nie jest w stanie udzielić odpowiedzi. Oprócz braku sprawdzonych metod nie posiada danych niezbędnych przy powyższych obliczeniach.
Posługując się tylko tymi dwoma czynnikami oceny nie można dokonać oceny w wersji ekonomicznej, którą wymagają mechanizmy Unii Europejskiej
Kolejnym problemem jest brak możliwości obiektywnych kryteriów oceny słuszności odwołania uczestnika procesu scaleniowego, szczególnie w postępowaniu sądowym.
Niniejsze opracowanie zawiera zbiór metod efektywności gospodarczej, ekonomicznej i społecznej projektów zarówno przed rozpoczęciem procesu scaleniowego (ex-ante), jak i po scaleniu gruntów (ex-post). W opracowaniu wykorzystano dotychczasowe wyniki badań Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, wielu autorów z innch jednostek naukowych oraz dostępną literaturę zarówno krajową i zagraniczną dotyczącą tej problematyki.
Autorzy niniejszej monografii mają nadzieję, że opracowanie to przyczyni się, przynajmniej częściowo, do poszerzenia zakresu wiedzy, zarówno teoretycznej, jak i praktycznej, w zakresie metod oceny skutków tego procesu.
Natomiast problemem nadal nierozwiązanym będzie brak danych do obliczania korzyści wynikających z prac scaleniowych. W krajach Europy Zachodniej, głównie w Holandii, opracowywane tzw. „normatywy” do dokonywania ocen prac scaleniowych. Przykładowo o ile powinien poprawić się dochód gospodarstw, jażeli grunty będą bliżej gospodarstwa o 100 metrów, itp. Takie dane uwzględnione w programie „EXCEL’ pozwalają na szybką odpowiedź odnośnie efektywności prac scaleniowych, łącznie z ustaleniem wskaźnika IRR. Takie opracowaniu, co kilka lat akuualizowane, jest w Polsce pilnie potrzebne.
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP |
|
2. METODY OCENY ROZŁOGU GRUNTÓW ORAZ POTRZEB PRAC SCALENIOWYCH |
13 |
2.1. OCENA ROZŁOGU GRUNTÓW. |
13 |
2.2. OCENA POTRZEB SCALANIA GRUNTÓW |
21 |
3. METODY OCENY PRAC SCALENIOWYCH |
35 |
3.1. WPŁYW PARAMETRÓW PRZESTRZENNO-TECHNICZNYCH DZIAŁEK NA EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNĄ SCALANIA GRUNTÓW |
35 |
3.2. METODY OCENY WPŁYWU KSZTAŁTU I WIELKOŚCI PÓL NA KOSZTY UPRAWOWE I OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI |
66 |
3.3. METODY OCENY PRAC SCALENIOWYCH STOSOWANE W INSTYTUCIE UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA – PIB W PUŁAWACH |
78 |
3.4. PODSUMOWANIE METOD OCENY EFEKTÓW SCALENIA GRUNTÓW |
85 |
4. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI (METODA CBA) ZASTOSOWANIE DO OCENY FINANSOWEJ I EKONOMICZNEJ PRAC SCALENIOWYCH |
87 |
4.1. ANALIZY KOSZTÓW I KORZYŚCI (CBA – Cost-Benefit Analysis) |
88 |
4.2. WARTOŚĆ BIEŻĄCA NETTO (NPV) I WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU (IRR). ANALIZA NA RZECZYWISTYCH DANYCH PO WYKONANYCH PRACACH SCALENIOWYCH GRUNTÓW |
98 |
4.3. WYBRANE INDEKSY I WZORY STOSOWANE PRZY SCALANIU GRUNTÓW |
112 |
4.4. WSPÓŁCZYNNIK RZECZYWISTEJ EFEKTYWNOŚCI SCALENIA GRUNTÓW |
115 |
5. METODA WIELOKRYTERIALNA AHP |
117 |
6. METODY SPOŁECZNEJ OCENY PRAC SCALENIOWYCH |
124 |
7. OCENA PRAC SCALENIOWYCH DOKONANA METODĄ STUDIUM PRZYPADKU, Z UWZGLĘDNIENIEM ZOBRAZOWAŃ GIS |
137 |
8. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI SCALANIA GRUNTÓW WEDŁUG PRZEWODNIKA OPRACOWANEGO PRZEZ EKSPERTÓW HOLENDERSKICH |
151 |
8.1. WSTĘP DO PRZEWODNIKA |
151 |
8.2. OPIS MODELU GOSPODARSTWA |
155 |
8.3. ELEMENTY (CZYNNIKI) SCALANIA |
156 |
8.4. SZCZEGÓŁOWA KALKULACJA KOSZTÓW SCALANIA W PROJEKCIE |
158 |
8.5. KALKULACJA KOSZTÓW I KORZYŚCI |
159 |
9. INFORMATYCZNE ASPEKTY OCENY ROZŁOGÓW GRUNTÓW GOSPODARSTW ROLNYCH Z PUNKTU WIDZENIA OCENY EFEKTÓW SCALENIA GRUNTÓW |
178 |
9.1. WSTĘP |
178 |
9.2. CHARAKTERYSTYKA DANYCH WYKORZYSTYWANYCH W PROCESIE ZAUTOMATYZOWANEJ OCENY ROZMIESZCZENIA GRUNTÓW GOSPODARSTW ROLNYCH |
181 |
9.4. METODY POZYSKIWANIA INFORMACJI O ODLEGŁOŚCIACH POMIĘDZY ELEMENTAMI ROZŁOGU GOSPODARSTW I ICH KONSEKWENCJE DLA WARTOŚCI WSKAŹNIKÓW ROZDROBNIENIA |
200 |
9.5. PRZYKŁADOWY PROCES OCENY ROZŁOGÓW GRUNTÓW |
205 |
9.6. PRZYKŁADOWE WYNIKI ANALIZ PRZEDSTAWIAJĄCYCH WYBRANE ELEMENTY STRUKTURY PRZESTRZENNEJ GRUNTÓW |
215 |
9.7. PODSUMOWANIE |
229 |
10. LITERATURA |
230 |
Pliki do pobrania:
Informacje dodatkowe
Praca zbiorowa pod redakcją | Franciszek Woch |
Autor 1 | Jarosław Janus |
Autor 2 | Alina Syp |
Autor 3 | Antoni Miklewski |
Rok wydania | 2018 |
Liczba stron | 250 |
Oprawa | Miękka |
Wymiary | 16.5x23.5 cm |
Numer ISBN | 978-83-7562-313-0 |